یادداشت های عراق/ ماریو بارگاس یوسا

عراق در دفترچه یادداشت آقای یوسا!

حوادث بزرگ همواره در هاله‌ای از ابهام و پیچیدگی قرار دارند، به ویژه اگر در زمره وقایع سیاسی باشند بیشتر در فضای غبارآلود و سیاست‌زده دنیا و در دروغ‌های مصلحت‌اندیشانه رسانه‌ها گم می‌شوند. اما از آن‌جایی که نفس جست‌وجو کردن حقیقت، با همه سختی و مشقت‌اش ارزشمند است باید به هر کورسویی توسل جست و سخن را از زبان‌آدم‌های مختلف شنید.

حمله آمریکا به عراق در مارس سال 2003 میلادی نیز از آن دست حوادثی بودکه تا مدت‌ها رسانه‌ها، خبرنگاران و اهالی سیاست را به خود مشغول کرد. مخالفان بسیاری داد سخن دادند و این حمله را محکوم کردند. از سوی دیگر پای رژیم ددمنش صدام با جنایات دهشتناکش در میان بود. کسی که مردم و بالاخص شیعیان عراق از وحشیگری او ضربه‌های مهلکی را متحمل شده بودند و از این روی این حمله که حذف رژیم او را به دنبال داشت موافقانی را نیز به خود جذب کرد. اما به راستی حقیقت ماجرا چه بود؟

«ماریو بارگاس یوسا» نویسنده اهل پرو به درگیرشدن با همین سوالات درباره این رخداد مهم جهانی بود که چمدان بست و برای دیدن وقایع به سوی عراق رهسپار شد. اگرچه سفر دوازده روزه او برای دریافت واقعیت بسیار کوتاه بود اما تلاشش ارزشمند و کتاب او با عنوان «یادداشت‌های عراق» خواندنی است. کتابی که هشت فصل کوتاه و یک پیوست شامل پنج مقاله او در روزنامه اسپانیایی زبان محک را در خود دارد. در میان فصل‌های کتاب، عکس‌هایی- البته با کیفیت بسیار کم- از مردمان عراق موجود است که توسط «مورگانا بارگاس یوسا» -دختر وی- گرفته شده و داستانک‌هایی را یوسا بدان افزوده که اگرچه از قوه خیال او نشات می‌گیرد اما حال‌وهوای مردمان عراق را بازسازی می‌کند. کتاب را مترجم پیشکسوت زبان اسپانیایی «فریبا گورکین» به فارسی برگردانده است تا فرصتی باشد که مردمان کشور همسایه را از دریچه چشم یک آمریکای‌لاتینی ببینیم. از بخش‌های خواندنی و ارزشمند این کتاب دیدار یوسا با شهید «آیت‌الله محمد باقر حکیم» است.

بخشی از کتاب:

«... در میدان الفردوس جایی که مجسمه بزرگ صدام حسین قرار داشت( همان که تماشاگران تلویزیون تمام جهان، شاهد سرنگون شدنش در روز ورود نیروهای ائتلاف بودند) اکنون نوشته‌ای با رنگ سیاه خطاب به آمریکایی‌ها، به زبان انگلیسی خودنمایی می‌کند: کارتان را کردید، به خانه برگردید.»

---

مشخصات کتاب:

عنوان: یادداشت های عراق

نویسنده: ماریو بارگاس یوسا

مترجم: فریبا گورکین

ناشر: مروارید

تعداد صفحه: ۱۶۴

قیمت: ۸۵۰۰

برای تهیه این کتاب را می‌توان به کافه‌کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه دکترا، بازار کتاب گلستان تهیه نمود. یا با شماره‌های  ۳۲۲۲۲۲۰۴ یا ۳۸۴۰۴۹۹۱ (۰۵۱) تماس بگیرید.

درباره روحانیت / دکتر علی شریعتی

آخوند باید روحانی باشد؟!

کتاب‌هایی هست که خواندنش نه چیزی بر داشته‌های خواننده می‌افزاید و نه چیزی از جنس  لذتی سفرگونه را نصیب او می‌کند. کتاب‌هایی هست که نخواندنش از دست دادنی است حسرت‌آور! اما کتاب‌هایی نیز هست فراتر از این تعریف‌ها، کتاب‌هایی که نخواندنش ظلمی است غیر قابل بخشش به نویسنده! از آن روی که نویسنده تکه‌ای از خودش و اعتقادش را در آن به نمایش گذاشته است. مخصوصاً اگر آن نویسنده را به جرم همان اعتقادی که نمی‌دانند حقیقت‌اش چیست به پای میزمحاکمه کشانده باشند. درست به این می‌ماند که به دهان متهمی که برای دفاع از خود حرفی برای گفتن دارد چسبی بزنند بعد هم درباره او هر قضاوتی را روا دارند!
**«درباره روحانیت» به حرف‌های همان متهم می‌ماند در دفاع از عقاید خود. حرف‌هایی که به عمد یا غفلت، از شریعتی لابه‌لای جزوه‌ها مهجور و بی‌سروصدا مانده و می‌تواند پاسخی باشد شفاف درباره عقاید او درباره روحانیت. آن‌چه که این سال‌ها بر سرش دعوایی نافرجام بوده، و حالا خود نویسنده آمده است تا دوطرف دعوا را از این نزاع بی‌سرانجام برهاند و حرف و موضع خود را شفاف و بی‌ابهام به همه بگوید.

**«درباره روحانیت» کتابی است مشتمل بر سه جزوه از شریعتی که قبل‌تر –سال‌ها پیش-از او به چاپ رسیده بود و حالا در یک مجموعه مستقل به همت انتشارات سپیده‌باوران گرد آمده است. سه‌گانه‌ای به نام‌های «فلسفه تعلیم و تربیت»، «اجتهاد و نظریه انقلاب دائمی» و «روحانیت یا علمای اسلامی». در بخش نخست، شریعتی درباره  متد علمی حوزه‌های علمیه در مقایسه با آکادمی‌ها و دانشگاه‌های نوین سخن می‌گوید و فلسفه تعلیم و تربیت در نظام حوزه را در مقایسه با فلسفه‌ علم در جهان معاصر، فلسفه‌ای با مبنای کمال‌گرایانه و انسانی قلمداد کرده که هدف غایی را نه نیل به رفاه و قدرت، بلکه دستیابی به کمال و حقیقت برمی‌شمرد. بخش دوم در دفاع از اصل مترقی اجتهاد به عنوان مغز پویای مکتب اسلام نوشته شده و در بخش آخر شریعتی به سوالی درباره موضع خود در مقابل روحانیت پاسخ می‌گوید. و دعوای میان خود و عالم اسلامی را دعوای پدر-فرزندی می‌داند. او موضع اصلی انتقادات خود را شفاف می‌کند و روحانی راستین و پاک‌باز شیعه را منشا همه تحولات انسانی و انقلاب‌های ضداستعماری می‌داند. در این سه‌گانه، شریعتیِ روشنفکر در موضعی مسئولانه به دفاع از روحانیت راستین می‌پردازد و راه را بر هرنوع قضاوت غیرمنصفانه و ناجوانمردانه درباره خود می‌بندد. از همین روست که «درباره روحانیت» را دفاعیه‌ای خواندم، که نخواندنش به مثابه گرفتن گوش‌هاست برای فرار از حقیقت یک عقیده راستین.

---

مشخصات کتاب:
عنوان: درباره روحانیت
مولف: دکتر علی شریعتی
ناشر: سپیده‌باوران
قطع: رقعی
تعداد صفحه: ۱۶۰
قیمت: ۶۰۰۰تومان

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس [phone]) تهیه نمود.

پی‌نوشت:

این نوشته نیز به قلم همسرم است.

اندیشه‌های پنهان / علاءالدین اسکندری

چه باید کرد؟

*این شب‌ها لیالیِ قدر است و مدام فکر می‌کنیم که چه کنیم تا این فرصتِ ویژه را از دست ندهیم؟ شاید این شب‌ها بیش‌تر به این پرسش فکر می‌کنیم که در زندگی چه باید کرد؟ اتفاقا گاهی به پاسخ‌های مناسبی هم می‌رسیم و حتی از این کشف و شهود دچار وجد بسیار می‌شویم و... اما همین که چند روزی می‌گذرد و دیگر این رسالت فکر کردن و عبادت کردن را از دوش خود برداشته می‌بینیم، آن کشف و شهودها همچون صابون خیسی از دست‌مان لیز می‌خورد و تا کی شود که خلوتی دوباره پیدا کنیم و کمی به این چیزها فکر کنیم.

*تصمیم داشتم این هفته کتابی را معرفی کنم از زنده‌یاد علی صفایی حائری؛ اما به دلایلی این معرفی را به تاخیر می‌اندازم تا کتابی از شاگردان ایشان معرفی کنم. «اندیشه‌های پنهان» اثر جناب «علاءالدین اسکندری» کتابی است که شاید برای محفوظ ماندن و همچنین منظم شدن و مکتوب شدن و وسیع شدن این افکار، به ما کمک خوبی بکند. این کتاب به ادعای خود نویسنده برگرفته از افکار خود مرحوم صفایی حائری است؛ اما در عین این‌که همیشه آب سرچشمه زلالی و خنکای بیش‌تری دارد این کتاب دو وجه تمایز دارد. یکی این‌که قلم این نویسنده فراخ‌تر و بازتر به طرح برخی مسائل می‌پردازد و فهم مسائل را ساده‌تر کرده است و دوم این‌که این کتاب سیر متفاوت و تدوین متفاوتی دارد و برای ورود به آثار و اندیشه‌های بلند مرحوم صفایی، گام مناسبی می‌تواند باشد.

*نویسنده در مقدمه یادداشتی دارد با عنوان «زندگی بی‌حاصل» که در آن اشاره دارد به لزوم داشتن یک هدف مشخص و یک نقشه مشخص در زندگی و این‌که نبود این دو، چقدر سرگردانی و تکرار را برای‌مان فراهم می‌کند. سپس در آغاز فصل اول به معرفی انواع دین می‌پردازد و پس از آن به طرح کلی دین اصیل وارد می‌شود و ویژگی‌های آن را برمی‌شمرد. در فصل دوم هم به طرح این سوال‌ها که «چرا سوال کنیم؟» و «چگونه سوال کنیم؟» می‌پردازد و پس از آن روش شناخت...

*«... مثال ما مثال آن‌هایی است که در زمینی مشغول به کارند. با شتاب آجرها را بالا می‌اندازند و بارها را به دوش می‌کشند و چیزی می‌سازند. سلام می‌کنی و می‌پرسی: چه می‌کنید؟ جواب می‌شنوی نمی‌دانیم! نقشه دارید؟ -نه! چه‌قدر مصالح می‌خواهید؟ -نمی‌دانیم! آیا باید این‌جا را دیوار کشید؟ -نمی‌دانیم! پس چه می‌کنید؟ و جواب می‌شنوی که: تو راه بیفت، راه به تو می‌گوید چه بکن. تو شروع کن تا بفهمی چگونه باید ادامه بدهی! و تو با خنده می‌گویی پس حرکت معکوس دارید؟ اول مصالح جمع می‌کنید، سپس می‌سازید، سپس نقشه می‌کشید! سپس معلوم می‌کنید که چه می‌خواستید؟! اول عمل، بعد طرح، بعد هدف؟!...»

---

مشخصات:
عنوان: اندیشه‌های پنهان
نویسنده: علاءالدین اسکندری
ناشر: لیلة‌القدر
تعداد صفحه: ۱۹۸
قیمت: ۲۰۰۰تومان

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس [phone]) تهیه نمود.

ژورنالیسم - جان کلام / یان هارگریوز

مختصر و مفید درباره ژورنالیسم

**وقتی بعضی کتاب‌ها را برای معرفی در جاکتابی انتخاب می‌کنم، دل‌نگرانم که نکند مورد بی‌توجهی مخاطبان محترم قرار بگیرد و در نهایت کسی سراغش نرود. نکند کتاب قدری جدی‌تر و سنگین‌تر از حد معمول باشد و کسی حوصله خواندن و فکر کردن درباره آن را پیدا نکند.
الان هم نگرانم که نکند خدای ناکرده مخاطب محترم از من برنجد و با خود بگوید که: مگر آقای جاکتابی‌نویس فکر کرده کی هست و این کتاب‌هایی را که به ما معرفی می‌کند، مگر چی نوشته‌اند که قرار است ما ملتفت معنای آن نشویم؟! این‌ها دل‌نگرانی‌های من نه به عنوان یک ژورنالیست، که به عنوان یک JaketabiWriter است! نگرانی یک جاکتابی‌نویس که بیش‌ترین دغدغه‌اش، کم‌توجهی مخاطبش به کتاب و کتاب‌خوانی است. اما کتابی که برای معرفی این هفته در نظر گرفته‌ایم، به موضوعی اختصاص دارد که همه شما، بیش و کم با آن در ارتباطید. اجازه دهید در این ستون از همکارانم در جیم نیز تقاضا کنم خواندن این کتاب را در اولویت‌های مطالعاتی خود قرار دهند.

** «ژورنالیسم» عنوان کتابی است از مجموعه «جان کلام» انتشارات افق.  (A Very Short Introduction) گنجینه‌ای از آثار کم‌حجم و پرمحتواست که از سال 2000 تا کنون نزدیک ۳۸۰جلد از آن‌ها توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد به قلم متخصصان و استادان تراز اول در رشته‌های گوناگون و با موضوعات متنوع منتشر شده است. با این حال تعداد اندکی از این مجموعه توسط چند ناشر ایرانی ترجمه و منتشر شده است. انتشارات افق به این مجموعه نام جان کلام داده و نشر ماهی نیز عنوان «مختصر و مفید» را برگزیده.

** اما کتاب ژورنالیسم به موضوع حساس وظریفی توجه کرده و آن بحث اولویت‌ها، موضع‌گیری‌ها، استقلال و وابستگی، و آزادی قلم و انتشار بدون محدودیت اطلاعات در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جهانی است. «یان هرگریوز» نویسنده کتاب که تجربه‌های قابل توجهی در همکاری با جراید و خبرگزاری‌های مطرح جهانی کسب نموده، به شکلی فشرده و متراکم، از نقل قول‌های صاحب‌نظران استفاده نموده و مشکلات و چالش‌های پیش روی ژورنالیسم –به‌ویژه در عصر حاضر- را مطرح کرده است. ریزموضوعات و پرسش‌های مطروحه در کتاب آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان حتی به آن‌ها اشاره کرد! خوانش دقیق کتاب اگر با دقت و نقادی همراه باشد، شخصیت منفعلانه ما را در مقابل اخبار و رسانه‌ها به چالش می‌کشد و ما را با پشت پرده بسیاری از سوگیری‌ها و ناآگاهی‌های خبری آشنا می‌سازد. باید توجه داشت که موضع شخصی خود نویسنده کتاب نیز می‌تواند تا حدودی در کتاب منعکس شده باشد، بنابر این تاکید می‌کنم که حتی‌الامکان کتاب را با دقت، و چندباره و بدون پیش‌فرض مطالعه نمایید.

** زمانی که اطلاعات با سرعت امروزیش جابه‌جا می‌شود، ممکن است پیش از آن که کامل درک شود، رو به ویرانی و انحراف بگذارد. در جهان ژورنالیسم لحظه‌ای، اعتبار افراد نابود می‌شود و در فرصتی به اندازه تغییر کانال تلویزیون به حریم خصوصی آن‌ها به شکلی سطحی تجاوز می‌شود...

---

مشخصات کتاب:

عنوان: ژورنالیسم
نویسنده: یان هارگریوز
مترجم: نازنین برادران
انتشارات: افق
تعداد صفحه: ۲۱۵
قیمت: ۳۸۰۰تومان

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس [phone]) تهیه نمود.

نفحات نفت / رضا امیرخانی

کدام استقلال، کدام پیروزی؟

*اگرچه بعضی نویسندگان وقتی که می‌میرند تبدیل به اسطوره‌هایی می‌شوند که هیچ‌کس حق و جرات مقایسه کردن آن‌ها را با دیگر نویسندگان ندارد اما اجازه دهید که من این جرات را به خودم بدهم و «رضا امیرخانی» را با «جلال آل احمد» مقایسه کنم. بی‌شک و بی‌آنکه پوشیده باشد، امیرخانی از جلال تاثیر ویژه‌ای گرفته که خودش نیز در نوشته‌ها و گفته‌هایش به آن بارها اقرار کرده و البته کم نیستند نویسندگانی که قلم‌شان وام‌دار آل احمد است؛ اما چیزی که امیرخانی را متمایز از این نویسندگان می‌کند، ارزشِ افزوده‌ای قلم امیرخانی است. امیرخانی همانند جلال، جرات و جسارتی ویژه در نوشته‌هایش دارد تا جایی که گاه خود را نیز زیر تیغِ نقد می‌برد و اگر با او موجه شده باشید به طرز اعصاب خورد کنی به انتقادات دیگران–که گاه اصلا نقد نیست- توجه می‌کند، بی‌آنکه بخواهد مانند بعضی‌ها ژزستِ انتقادپذیری به خود بگیرد.
امیرخانی را اگرچه بیش‌تر به عنوان یک داستان‌نویس می‌شناسند اما باز او همانند جلال به داستان‌نویسی اکتفا نکرده و گاه مقالاتی را به صورت کتاب و یا در نشریات منتشر می‌کند که بسیار خواندنی است.

*اما این‌بار در نمایشگاه کتاب تهران کتابی از او منتشر شد که مدتی مخاطبانش انتظار آن را می‌کشیدند. «نفحات نفت» اگرچه موضوعی خاص را هدف گرفته و قاعدتا این موضوع برای همه مورد توجه نبوده و نیست اما مخاطب امیرخانی نیک می‌داند که فرصت مطالعه نوشته‌های این نویسنده را نباید از دست داد. این کتاب جُستاری است در فرهنگ نفتی و مدیریت دولتی. و یا به عبارت روشن‌تر، نگاهی است به تاثیر مصیبت‌بار مدیریت نفتی، در همه ابعاد زندگی مردم ایران. این‌که بسیاری از مشکلاتی که ما با آن مواجهیم به نوعی مربوط می‌شود به مدیریت نفتی در ایران؛ از فوتبال و ورزش بگیرید تا اقتصاد و سیاست و فرهنگ و ادبیات!! یکی از ویژگی‌های امیرخانی که بسیار به کمک قلم او آمده، اهل سفر بودن اوست. او به بسیاری از شهرهای ایران و جهان سفر نموده و یکی از آخرین سفرهای او سفر به افغانستان بوده که قرار است سفرنامه‌اش به صورت یک کتاب منتشر شود. مشاهدات او و نوع نگاه او به وقایع بدیع و تازه است، و این چیزی که باید هر نویسندة منتقدی داشته باشد.
اگرچه از نگاه برخی شاید نوشته‌های امیرخانی در نفحات نفت محکوم به سیاه‌نمایی شود و اگرچه‌تر که نویسنده در کتابش اعلام می‌کند که شاید زمانی برسد که برخی از اظهاراتش را پس بگیرد و یا در مورد آن‌ها تجدید نظر کند اما باید توجه داشت که تا این تجربیات مکتوب نشود کمتر جایی برای اصلاح و تغییر در جامعه باقی خواهد ماند. حاشیه‌های این کتاب فراوان است و خیلی حرف گفتنی دارد اما حیف که جایی وجود ندارد!

*«...کدام استقلال و کدام پیروزی وقتی هردو متصل می‌شوند به شیر نفتی که دست رییس ورزش کشور است؟! و رییس ورزشِ  کشور، خودش با خودش رقابت می‌کند، البته زیرِ نظر داورِ خارجی! کدام استقلال و کدام پیروزی زمانی که سیاستِ نفتی، به خیال خام رای هواداران، در مدیران این دو باشگاه اعمال نظر می‌کند؟...»

---

مشخصات کتاب:

عنوان: نفحات نفت

نویسنده: رضا امیرخانی

ناشر: افق

تعداد صفحه: ۲۳۰

قیمت: ۵۸۰۰تومان

قطع: رقعی

نوبت چاپ: هشتم

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس [phone]) تهیه نمود.

پی‌نوشت:

۱. چنان‌که پیداست این یادداشت مربوط به چندسال پیش است و قبل از جانستان کابلستان! بابت تاخیر در قراردادنش در جاکتابی عذرخواهم.

۲. این کتاب خیلی خواندنی است، خیلی... خیلی بیش‌تر از آن‌چه نوشته‌ام، حتما بخوانیدش!

پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت / مهدی مسائلی

پیش‌نوشت: با این‌که مطالب نوشته شده‌ای که هنوز در جاکتابی قرار نگرفته‌اند بسیارند اما به مناسبت چاپ دوم کتاب حاضر و همچنین نزدیک شدن به هفته وحدت، این یادداشت را بازگزاری کردیم.

همه‌ی ما برادریم

«خداوند بر این امت منت گذارده و بین آنان ریسمان الفت [و اتحاد] را گره زده است ...این نعمتی است که احدی نمی‌تواند بهایی برایش بگذارد؛ زیرا از هر بهایی گران‌قدرتر و از هر چیز باارزشی پرارزش‌تر است.»(نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۲)

**برخی کلیدواژگان آن‌چنان پهنایی از معنا را در خود جای می‌دهند که هزاران سطر نوشتن و هزاران کلمه سخن راندن حق مطلب‌شان را ادا نمی‌کند، و باز بسیار دیرفهمی و بدفهمی و کج‌فهمی  دامن‌ آن کلمات را می‌گیرد و باز باید سخن‌ها راند و غبار از چهره معانی زدود. و البته این واژگان گاه آن‌چنان اساسی و سرنوشت‌سازند که نمی‌توان رهایشان کرد و از کنارشان به سکوت گذشت.
تفهیم و تبیین «وحدت اسلامی» آن هم در زمانه‌ای که تیزترین تیرِ ترکشِ دشمنان اسلام، کالبد آن را نشانه رفته است، و آن هم در زمانه‌ای که چهارسوی جهان را موج اسلام‌خواهی و بیداری فراگرفته، ضرورتی است غیر قابل انکار. و بدون اجرای بی‌کم و کاست این آرمان، شاکله امت اسلامی ره به تعالی نخواهد برد. و چه بسا زهر تفرقه و اختلاف آنان را به دست خود و از درون خود از پای بیاندازد. آن‌چه که در این روزهای حساس و سرنوشت‌ساز تاریخی بر  امت اسلامی می‌گذرد از مصر و یمن و تونس تا لیبی و بحرین و دیگر کشورهای مسلمان عرب، لزوم پرداختن به این مهم را صدچندان می‌کند. و بر کسی پوشیده نیست که در میان شیعیان نیز در باب این مسئله بدفهمی‌هایی وجود دارد که مانعی بزرگ است در جهت احقاق وحدت اسلامی؛ و کمکی است بی جیره و مواجب به دشمنان قسم خورده اسلام.

**کتاب«پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت» تحقیقی است مختصر با هدف نیل به این رسالت که نشان دهد مسئله وحدت، نه مسئله جهان امروز، بلکه دغدغه پیشوایان شیعه و امامان معصوم و در راس همه آنان امام علی‌(ع) بوده است، نویسنده کتاب در مقدمه می‌نویسد:«این نوشته نگاهی است تحقیقی به روایات و سیره عملی ائمه معصومین(ع) که در آن ابعاد مختلف نگرش آن بزرگواران را نسبت به موضوع وحدت اسلامی به رصد نشسته، مشخص می‌سازد که انسجام امت از دستورات و تکالیف عظیم شرعی است که اهل بیت در تبیین و ترویج آن بسیار کوشیده‌اند.»
مهدی مسائلی پس از بیان موجزی از کلیات در باب واژه وحدت و مقصود از آن، به انعکاس جلوه‌های وحدت در کلام و سیره پیشوایان پرداخته است. و سعی نموده تا حد امکان به سوالات و عکس‌العمل‌های شیعیان تندرو در این باب پاسخ گوید. از آن‌جا که کتاب بیش از آن‌که نوشتاری خشک و تحقیقی باشد، سخنرانی‌ای روان و همه فهم است، خواندن آن را می‌توان به بسیاری از شیعیان پرسش‌گر توصیه نمود، چرا که کتاب در بخش‌های مجزا و با استفاده از روایات معتبر و موثق به بیان مصادیق این وحدت در نمازگزاردن و حج و مراوده و معاشرت با اهل سنت و نیز نهی از لعن و نفرین و تکفیر و مخاصمه پرداخته است.
با این همه در بخش پایانی کتاب با عنوان «مدارا آری؛ مداهنه نه» به تبیین تفاوت این دو اشاره شده و نرمی با مردم-مدارا- را همان قدر لازم می‌داند که  نرمی در حقیقت-مداهنه- را ناروا و قربانی کردن حقیقت.

این کتاب به قلم محقق گرامی آقای «مهدی مسائلی» به رشته تحریر در آمده و توسط انتشارات «سپیده‌باوران» به بازار کتاب ره یافته است. از ایشان پیش از این کتاب‌هایی چون«نهم ربیع، جهالت‌ها و خسارت‌ها» و نیز «قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت» به چاپ رسیده است.

---

مشخصات کتاب:

عنوان: پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت

نویسنده: مهدی مسائلی

ناشر: سپیده‌باوران

تعداد صفحه: ۱۲۸

نوبت چاپ: دوم

قیمت: ۵۵۰۰تومان

قطع: رقعی

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در: مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس [phone]) تهیه نمود.

انسان در دو فصل / علی صفایی حائری

درست‌خوانی انسان!

** در طول زندگی‌مان چه قدر شاهد بوده‌ایم مربی‌های عجول و تربیت‌های هول‌هولکی و سرسرکی‌شان را! مربی‌هایی را که متربی‌شان را ساده انگاشته‌اند و بی‌آنکه به درک صحیحی از انسان و ویژگی‌ها و شرایطش برسند، دست به تربیت زده‌اند و متوقع بوده‌اند که بلافاصله نتیجه بگیرند. درست چون باغبانی که نداند بذر خود را کی بکارد و چه زمانی آبش دهد و سم‌پاشی‌اش کند و انتظار محصول داشته باشد!

** کتاب «انسان در دو فصل» از مرحوم علی صفایی حائری، کتابی است کم‌حجم و پرمایه. کتابی که مخاطب دغدغه‌مند و باتامل را درگیر خود می‌سازد تا به انسان به عنوان موجودی پیچیده و رشد یافته در محیط‌های متفاوت توجه بیش‌تری داشته باشد.
نویسنده در مقدمه‌ی کتاب اقرار می‌کند به این‌که متن کتاب را – که در حقیقت سخنرانی او در فروردین سال 1360 بوده- تا به حدی خلاصه و موجز نوشته که قدری دچار ابهام و سنگینی شده است و برای این ماجرا دلایلی ذکر می‌کند که شرح خود دارد. اما اگر چنان‌که گفته شد خواننده‌ی محترم با حوصله و صبر و دقت با کتاب روبرو شود و آن را به مطالعه بنشیند؛ نه تنها این ایجاز مزاحم نیست که امکان خلاقیت و دقت و مقایسه‌ی بهتر را فراهم می‌آورد.
لازم به ذکر است که در خوانش آثار مرحوم صفایی حائری بسیار باید توجه داشت که کلمات، بار معنایی ویژه‌ای دارند و نباید به راحتی از آنها عبور نمود. باید به تفاوت معنوی کلمات متشابه دقت کرد تا مفهوم عبارات آشکارتر شود.

** نویسنده زندگی انسان را به دو فصل تقسیم می‌کند و هر فصل را دارای شرایطی متفاوت می‌داند. در فصل اول (انسان پیش از بلوغ) به تعریف محیط‌های تربیتی انسانی که هنوز به بلوغ عقلی نرسیده می‌پردازد و آن را به سه محیط: بسته، متضاد و متحرک تقسیم می‌نماید. سپس به صورت کلی به شرح توضیحِ روش‌های تربیتی، عوامل تربیتی و وسائل تربیتی می‌پردازد.

در فصل دوم کتاب نیز به روش تربیت انسان بالغ می‌پردازد. و سپس حوزه‌های تربیتی او را این‌گونه تقسیم‌بندی می‌نماید: حوزه‌ی شناخت، احساس، عمل و علوم. در ذیل خلاصه‌ی فصل دوم کتاب خدمت‌تان تقدیم می‌شود که فقط می‌تواند برای آشنایی خیلی کلی با فضای کتاب مناسب باشد وگرنه بی‌شک برای فهم آن نیازمند خوانش متاملانه‌ی کتاب است و بس!

** «تربیت بر شناخت و احساس و عمل اثر می‌گذارد و در این تاثیرها به علم هم خط می‌دهد، انگیزه و کیفیت کار و طرح جامع را پایه می‌گذارد و نیازها به تجربه، و تجربه‌ها به صنایع ساده، و صنایع به جمع‌بندی علمی و گسترش علوم لازم در این مبادله‌ی زنده می‌انجامد. و تحمیل تخصص‌ها و سنگینی رشته‌های علمی کنار می‌رود. و امتحان‌ها هم به سوی نشان دادن ابتکار و مهارت روی خواهند آورد.»

---

مشخصات کتاب:

انتشارات لیله‌القدر /۸۸صفحه / چاپ سوم ۱۳۸۸/ قطع رقعی/ ۱۳۰۰تومان

این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ با شماره تماس [phone] تهیه نمود.

پی‌نوشت:

1. خدا را شکر اینترنت و رایانه و... همگی درست شدند و مانده که خودمان درست شویم! دعا کنید برای درست شدن‌مان.

2. این کتاب پیش‌درآمد خوبی است برای خوانش کتاب «مسئولیت و سازندگی» از همین نویسنده که به گمانم ساده‌تر و روان‌تر از این کتاب است.

در ستایش بی‌سوادی / هانس ماگنوس انسنس برگر

در ستایش روشنفکری راستین!

بعضی کتاب‌ها آن‌قدر در خور ستایش‌اند که می‌مانی چگونه معرفی‌شان کنی! «در ستایش بی‌سوادی» از این کتاب‌هاست.

نویسنده کیست؟

«هانس ماگنوس انسنس برگر»، واقعا باید خیلی بااستعداد باشی تا بتوانی نام این نویسنده را به خاطر بسپاری! او از نسل نویسندگانی است که پس از جنگ جهانی به عرصه ادب آلمان وارد شدند. نویسنده روشنفکری که مانند خیلی از هم‌نسلان جنگ‌زده‌اش، با رگه‌های بدبینی در قبال فرد و دولت، تا سال‌ها قلم‌شان در لایه‌های روحی و اجتماعی و بسترهای مادی و اقتصادی زمینه‌ساز این جنگ کند و کاو کرده است، اما  شاید پخته‌تر و متنوع‌تر از ایشان! او شاعر، رمان‌نویس، مترجم و همچنین سردبیر چند مجله ادبی بوده و در آثار او رگه‌ای روشن از نقد اجتماعی به چشم می‌خورد و سفرهای او به بسیاری از کشورهای جهان سوم و درحال توسعه، از جمله کوبا و ایران، بر دامنه دید و تجربه جهانی او افزوده و موضوع مستقیم برخی آثارش قرار گرفته است.

در کتاب چه می‌خوانیم؟

این کتاب شامل متن چهار مقاله و سخنرانی از این نویسنده است که در آن ظریف‌بینی و موضوع‌گیری‌های غافل‌گیرانه او مخاطب را هر لحظه درگیر قضاوت‌ها و تاملاتی تازه می‌کند. بخش اول کتاب که «در ستایش بی‌سوادی» است، شاید خواندنی‌ترین بخش کتاب باشد. نگاه تاریخی نویسنده و گستردگی اطلاعات او، و همچنین موضع‌گیری‌های تلخ و گزنده‌ای که او در نهایت جسارت نسبت به جامعه خود -که البته بخشی از جامعه جهانی است- دارد، بسیار این نوشته را خواندنی می‌کند. این یادداشت پیرامون سیر تاریخی خواسته حاکمان و سیاست‌بازان-که بی‌سوادی و ناآگاهی جامعه تحت سلطه‌شان است- و تغییر روش ایشان در عصر جدید است. «مهاجرت بزرگ» نیز برخوردی جامعه‌شناسانه و تاریخی دارد با پدیده مهاجرت که نگاهی منتقدانه نسبت به تغییرات اجتماعی آلمان پس از هیتلر-که دچار زیاده‌مهاجرپذیری شده است- دارد. در یادداشت بعدی «نگاهی به جنگ‌های داخلی» نیز نگاهی تاریخی-اجتماعی به پدیده جنگ، که عمده‌ترین اختراع بشر است، دارد. و در نهایت یادداشتی دارد با عنوان «نکته‌هایی درباره تجمل کهنه و نو» که بسیار کوتاه و خواندنی است.

ترجمه کتاب چگونه است؟

ترجمه کتاب که توسط جناب آقای «محمود حدادی» صورت گرفته در خور ستایشی دیگر است. ترجمه‌ای فاخر و پرطنین که به مخاطب کتاب، اجازه بی‌توجهی به متن را نمی‌دهد. از ایشان ترجمه‌های متعدد و موفقی در حوزه ادبیات آلمانی‌زبان‌ها صورت گرفته که همگی درخور توجه‌اند.

یک گاز از کتاب:

آیا هیچ به گفت‌وگویش می‌ارزد؟ آیا دیری نیست که داستان فیصله یافته است؟ ظاهرا کفگیر استدلال مجادله‌ای دوهزارساله به ته دیگ خورده و تجمل بر مخالفانش پیروز شده است؛ پیروز شده و تا حد دل‌زدگی همه‌جا را قبضه کرده و همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای «بخر و ببر» را زیر عَلَم خود درآورده است. دست‌کم در جهانی که به غرب شهرت دارد وضع بدین منوال است؛ جهانی که با دهن‌کجی به هرچه جغرافیا، ژاپن را بخشی از آن می‌شمارند، ولی کوبا را نه!...

---

نشر ماهی /۱۵۲صفحه/ چاپ دوم ۱۳۹۱ / قطع پالتویی/ ۵۰۰۰ تومان

برای تهیه این کتاب را می‌توانید به:

کافه‌کتاب آفتاب واقع در مشهد، چهارراه دکترا، بازار کتاب گلستان به شماره تماس [phone] (۰۵۱)

فروشگاه کتاب آفتاب واقع در مشهد، چهارراه شهدا به سمت میدان شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، انتهای پاساژ رحیم‌پور به شماره تماس [phone] (۰۵۱)

و پخش کتاب آفتاب به شماره تماس [phone] و ۳۲۲۲۲۲۰۴  (۰۵۱)

مراجعه کنید.

پی‌نوشت: این کتاب واقعا خواندنی است. حیف است از دستش بدهید. به هر طریق که امکان دارد تهیه‌اش کنید و بخوانیدش!

سرلوحه‌ها / رضا امیرخانی

الواح کاغذی!

اگر خاطر مبارکتان باشد، در اولین شماره‌ جاکتابی، کتاب «بیوتن» از «رضا امیرخانی» معرفی شد(البته اگر بتوان اسمش را معرفی گذاشت!). نویسنده‌ای که به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران از موفق‌ترین نویسنده‌های معاصر محسوب می‌شود. نویسنده‌ای که با قلمی صمیمی ارتباطی عمیق با مخاطب می‌گیرد و البته این صمیمیّت به مانند بعضی نویسندگان زورکی نیست! بایستی گفت که فقط این قلم صمیمی نیست که امیرخانی را محبوبیت می‌بخشد، بلکه ابداعات او در نوع روایتگری نیز بسیار جذاب و خواندنی است. اگر کمی به آثار وی دقت کنیم متوجه می‌شویم که مشاهدات او تا چه اندازه دقیق و وسیع است.
*«سرلوحه‌ها» عنوان هفتمین اثر امیرخانی است که به تازگی منتشر شده است. نویسنده در مقدمه اثر خود را اینگونه معرفی می‌کند:«...این یادداشت‌ها جان می‌داد برای ورثه تا بعدتر کره‌ای بگیرند از آن. کتاب آفتاب، هم از اجل و هم از ایشان پیشی گرفت و پیشنهاد انتشار داد برای این پرت و پلاها. مجموعه‌ی حاضر تقریبا بدون هیچ دست‌کاری به دست انتشار سپرده شد. چند مطلبی هم به شدت تاریخِ مصرف‌شان گذشته بود که از انتشارشان چشم پوشیدم. به هر رو از میان هشتاد سرلوحه‌ای که در فاصله‌ی 1381 تا 1384 نوشتم، چهل و پنج تا را انتخاب کردم و با این فهرست‌بندی (الواح، امکنه، اجتماعیات و فرهنگ) به ناشر دادم...»
«الواح» شامل دو مقاله پیرامون وب و سایت لوح است که در همان سایت منتشر شده بود. «امکنه» نیز شامل 12 مقاله است که مربوط به مشاهدات نویسنده در سفرها و شرایط مختلف است؛ از زلزله بم گرفته تا عراق در آغاز اشغال و یا از بشاگردِ هرمزگان تا نیویورکِ آمریکا و... که هیچکدام به مشاهدة صِرف خلاصه نمی‌شود و نویسنده همراهِ مشاهدات خود به نتیجه‌گیری یا مقایسه دست می‌زند. یکی از جذابیت‌های ویژه این کتاب شاید همین مشاهدات باشد:
*«همین فردا که عاشورا باشد(و گفته‌اند البته کل یوم عاشورا) در فیفث اونیوFifth Ave در قلب منهتن نیویورک پاکستانی‌ها دسته راه می‌اندازند و زنجیر می‌زنند. چنان مراسم پرشوری دارند که نگو و نپرس. همه با لباس‌های بلند محلی و شلوارهای سپید. نه گمان ببری که سنت تازه‌ای است؛ که هر سال روز عاشورا همین برنامه هست.... می‌توان به قطع و یقین نوشت که همین جماعت در مجالس خصوصی در نیویورک قمه می‌زنند و در مصیبت اباعبدالله اشک می‌ریزند. این یعنی ظاهز عاشورا. همه این جماعت شهروندان مطیعی هستند برای دولت ایالات متحده. سر سال به لطف یا به قهر، مالیات‌شان را به خزانه‌داری می‌پردازند و خرانه‌داری هم سر صبر سهمِ اسرائیل و تفنگ‌داران عراق و حتا منافقان ما را سوا می‌کند و البته درصدی را نیز صرف عمران کشورش می‌کند...»

«اجتماعیات» شامل 10 مقاله است که بیشتر به کاستی‌ها و خلاهایی اجتماعی و سیاسی می‌پردازد که البته این‌ها نیز هیچکدام خالی از مشاهدات نویسنده نیست. یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب مقدمه چینی‌ها(به هم چینی‌ها)ی نویسنده است که نشانگرِ ذهن خلاق و معلوماتِ نویسنده است:«رفیقی دارم که فوقِ لیسانسِ ریاضی دارد از صنعتی شریف. توی خانواده‌ای بزرگ شده است که حتا یک بار هم سهواً آب پرتقال دهِ صبحش قضا نشده است. تا آنجا که من به یاد دارم همیشه مرتب و اتو کشیده و دوست‌داشتنی.... رفیقم توضیح داد که حاجی چندین خروس قبراق دارد که هر هفته یکی‌شان را پر می‌دهد. زیاد می‌برد. برای همین مردم روی خروسش شرط می‌بندند. فیلم جلو می‌رفت و خلاف انتظار ما، رضا سیاه به‌تر خروس بازی می‌کرد. داور اعلام آب‌گیری کرد. همان تایم اوتِ خودمان. لُنگی خیس را درون گلوی خروس فرو می‌کردند که راه نفسش باز شود. دیگری جای پنجه‌ای را بر گردن خروس بخیه می‌زد. خار را عوض می‌کردند. آمپول تقویتی ممنوع بود، اما عباس، شیافِ ب-کمپلکس به خروس حاجی می‌زد...» به هیچ عنوان گمان نبرید که در این مقاله به ناهنجاری‌هایی از این دست پرداخته شده. به هیچ وجه! ولی این 650 کلمه جایی برای قرار دادن ادامه این مطلب نیست.
 و در نهایت «فرهنگ» 19 مقاله، پیرامون ادبیات داستانی، شعر، نویسندگان و نقد آثار و ... که باز هم مجالی برای معرفی بیشتر آنان نیست(شاید در وبلاگم بیشتر به معرفی آن بپردازم). این اثر نیز همانند دیگر آثار نویسنده، پیچدگی‌های خاص خودش را دارد که شاید بیشتر مخاطب دانشجو را همراه خود سازد. امیدوارم از خواندنش بهره ببرید. تمام!!!

رنسانس / جیمز آ.کوریک

وقتی اروپا بچه بود!

*زمانی به این فکر میکردم که چرا خدای حکیم برای آدمی دو چشم آفریده؟! خواننده‌ای که شما باشی به سوال کودکانه‌ی من میخندی اما این سوال آنقدرها هم که فکر میکنی خنده‌دار نیست. میتوانی دلائل متعددی بیاوری مثلا این که آدم یک‌چشم، خیلی زشت و هیولا مانند است. یا بگویی چون اگر یکی از چشمها کور شد و یا مشکل فنی برایش پیش آمد، یکی زاپاس هم وجود داشته باشد! و... اینها همه درست، ولی به نظرم یک دلیلش این باشد که خدا میخواسته به بندهاش بفهماند که به جهان و پدیدههای آن با یک چشم نگاه نکند. حکما منظورم را فهمیدی! مثلا همین غرب را یک عده اخ و تف میکنند و یک عده شب و روز به درگاهش سجده میبرند.

*«رنسانس» نوشته «جیمز آ.کوریک» یکی از کتابهای «مجموعه تاریخ جهان» است. این مجموعه میکوشد چشم‌اندازی گسترده از سیر تاریخ عرضه کند. این مجموعه با ارائه زمینههای فرهنگیِ رخدادهای تاریخی، خواننده را مجذوب خود میسازد. «مجموعه تاریخ جهان» اندیشههای سیاسی، فرهنگی و فلسفی تاثیرگذار را درگذر مشعل تمدن از بینالنهرین و مصر باستان به یونان، رم، اروپای قرون وسطی و دیگر تمدنهای جهانی تا روزگار ما، پی میگیرد. این مجموعه نه تنها برای آشنایی خوانندگان با مبانی تاریخ تدوین شده است، بلکه همچنین در پی آگاه ساختن آنها از این واقعیت است که زندگیشان بخشی از سرگذشت کلی انسانهاست. هر جلد از این مجموعه برداشتی جامع و روشن از یک دوره مهم تاریخی را به خواننده ارائه میدهد.
رنسانس یک از آن الفاظی است که آدم دوست دارد یک جایی توی یکی از این جلسات روشنفکرانه(!) بلافاصله استفادهاش کند تا خدای ناکرده فراموشش نشود. ولی اگر این کتاب را بخوانید و ببینید که اروپا تا همین چند قرن پیش بر پایه چه تفکرات مسخرهای حرکت میکرده و حتما نمونهاش یادتان است که کلیسا گالیله را به خاطر این ادعا که: خورشید ثابت است و زمین به دور آن میچرخد. به دادگاه کشاند و او را متهم به دشمنی با کلیسا کرد و محکوم به تبعید و مرگ! حالا از همین ماجرای عجیب و ساده میتوان خیلی چیزها را فهمید. که نویسنده آن را به عهده خودتان میگذارد.

رنسانس یک انقلاب علمی و فرهنگی بود که به تدریج از آغاز قرن 14 تا اواسط قرن 17 ادامه پیدا کرد. و اکنون میتوان ادعا کرد که تقریبا هرآنچه غرب به آن مباهات میکند برخواسته از همین قرون اخیر است. از علم و فرهنگ و سیاست و اقتصاد بگیرید تا نقاشی و موسیقی و... اگر ترس از قضاوتهای ناآگاهانه خود نداشتم خیلی چیزها مینوشتم. مثلا اینکه چرا در این زمینه مناسب چرا رشد ما آن چنان که باید نیست؟ یا اینکه -کسی چه میداند- شاید غرب پس از گذشت زمان، همانگونه که با شرمندگی به قرون وسطایش مینگرد، روزی هم به با  خجالت -به بعضی چیزهایی که اکنون به آن افتخار میکند- نگاه کند. و البته حتما رنسانس اروپا برای ما نیز درسهایی دارد که چشمهای باز آن را خواهند دید . خواهند فهمید.(گویا آخرش حرفم را نوشتم!)