آرزوهای شیشه‌ای!
** احتمالا تاکنون از نویسنده جاکتابی، یادداشت سینمایی نخوانده‌اید و این مسلما به این معنا نیست که او تا کنون فیلمی ندیده است. بارها اتفاق افتاده که فیلم‌هایی دیده‌ام که شدیدا مرا بر نوشتن وامی‌داشته، چه آن‌هایی که نیاز به بد و بی‌راه‌نویسی داشته و چه آن‌هایی که ستایش‌برانگیز بوده! به هر تقدیر دلیل عمده‌ای که این قلم در قبال هنر سینما سکوت کرده این است که جاکتابی‌نویس باید حرمت سینمایی‌نویس را حفظ کند!
** حالا با این اوصاف اجازه دهید و از یک فیلم ایرانی، ستایشی تقریبا دیرهنگام به جا آوریم. گرچه «این‌جا بدون من» آخرین ساخته بهرام توکلی -کارگردان 36ساله- فیلمی بود که ستایش اهل نظر را در محافل سینمایی برانگیخت اما از بداقبالی، اکرانش مقارن شد با فیلم «جدایی نادر از سیمین» و حواشی آن؛ وگرنه شایسته توجهی بیش‌تر بود. این فیلم آن‌قدر خوش‌ساخت بود تا بتواند توجه بیینده را به نمایش‌نامه‌ای که از آن اقتباس شده بود، جلب کند.
** هنگامی که «باغ وحش شیشه‌ای» اثر «تنسی ویلیامز» را می‌خوانیم؛ اگر فیلم بهرام توکلی را دیده باشیم، از نزدیکی و هم‌جواری این اقتباس با نمایش‌نامه، شاید دچار حیرت شویم. چنان‌که سیر داستان لحظه به لحظه فیلم را برای‌مان تداعی می‌کند. البته کارگردان در بومی‌سازی فیلم و همچنین وفاداریش به اثر، هنرنمایی ویژه‌ای از خود نشان داده که هیچ از ارزش فیلم نمی‌کاهد.
** این نمایش‌نامه فقط چهار نقش دارد. تام وینگ‌فیلد که راوی داستان و پسر خانواده است که مادر و خواهرش را با جزئیات رفتاری‌شان به تصویر می‌کشد. خواهری که دچار کم‌توانی حرکتی است و این در ضمیر شخصیت او یک معصومیت ناشی از عدم اعتماد به نفس ساخته، او احساسات زلالش را سوی کلکسیون مجسمه‌های شیشه‌ایش –که آن‌ها را باغ وحش شیشه‌ای می‌خواند- جاری می‌کند. و مادری که دغدغه آینده فرزندانش –علی‌الخصوص دخترش- را دارد. دغدغه‌ای آزاردهنده برای فرزندانش، به ویژه تام.
داستان این نمایش‌نامه، حکایت آرزومندی‌های خانواده‌ای است که از یک‌سو درگیری شدیدی با معیشت دارند و از سوی دیگر بداقبالی‌های خاص خودشان.
شخصیت چهارم نمایش هم در آخر داستان پیدایش می‌شود که شدت درگیری داستان را برای خواننده افزایش می‌دهد. ترجمه مشهور این اثر متعلق است به «حمید سمندریان» که با مرگش چندی پیش اهالی فرهنگ را اندوهگین ساخت. اما ای کاش ناشر محترم پس از پنج‌بار تجدید چاپ کتاب تجدید نظری درباره ویراستاری اندکی معیوب کتاب خود می‌کرد!
** «...این فکر به مغز اون هجوم آورد که مرد جوونی رو برای لورا دست و پا کنه. قیافه خیالی این جوون، مثل شبح یه هیولای مبهم، تو آپارتمان سایه انداخت. به ندرت شبی می‌گذشت که از این موجود، از این روح، از این امید خانواده ما صحبتی به میون نیاد. اگر هم صحبتی از اون نمی‌شد، فکرش توی چهره پریشان مادرم و چشم‌های هراسان و رفتار معصومانه خواهرم پیدا بود، انگار حکمی بود که دادگاه تقدیر برای محکومیت خانواده وینگ‌فیلد صادر کرده بود...»
مشخصات کتاب:
عنوان: باغ وحش شیشه‌ای
نویسنده: تنسی ویلیامز
مترجم: حمید سمندریان
ناشر: نشر قطره
تعداد صفحه: 106
قیمت: 3500
نوبت چاپ: ششم
** هنگامی که «باغ وحش شیشه‌ای» اثر «تنسی ویلیامز» را می‌خوانیم؛ اگر فیلم بهرام توکلی را دیده باشیم، از نزدیکی و هم‌جواری این اقتباس با نمایش‌نامه، شاید دچار حیرت شویم. چنان‌که سیر داستان لحظه به لحظه فیلم را برای‌مان تداعی می‌کند. البته کارگردان در بومی‌سازی فیلم و همچنین وفاداریش به اثر، هنرنمایی ویژه‌ای از خود نشان داده که هیچ از ارزش فیلم نمی‌کاهد.
** این نمایش‌نامه فقط چهار نقش دارد. تام وینگ‌فیلد که راوی داستان و پسر خانواده است که مادر و خواهرش را با جزئیات رفتاری‌شان به تصویر می‌کشد. خواهری که دچار کم‌توانی حرکتی است و این در ضمیر شخصیت او یک معصومیت ناشی از عدم اعتماد به نفس ساخته، او احساسات زلالش را سوی کلکسیون مجسمه‌های شیشه‌ایش –که آن‌ها را باغ وحش شیشه‌ای می‌خواند- جاری می‌کند. و مادری که دغدغه آینده فرزندانش –علی‌الخصوص دخترش- را دارد. دغدغه‌ای آزاردهنده برای فرزندانش، به ویژه تام.
داستان این نمایش‌نامه، حکایت آرزومندی‌های خانواده‌ای است که از یک‌سو درگیری شدیدی با معیشت دارند و از سوی دیگر بداقبالی‌های خاص خودشان.
شخصیت چهارم نمایش هم در آخر داستان پیدایش می‌شود که شدت درگیری داستان را برای خواننده افزایش می‌دهد. ترجمه مشهور این اثر متعلق است به «حمید سمندریان» که با مرگش چندی پیش اهالی فرهنگ را اندوهگین ساخت. اما ای کاش ناشر محترم پس از پنج‌بار تجدید چاپ کتاب تجدید نظری درباره ویراستاری اندکی معیوب کتاب خود می‌کرد!
** «...این فکر به مغز اون هجوم آورد که مرد جوونی رو برای لورا دست و پا کنه. قیافه خیالی این جوون، مثل شبح یه هیولای مبهم، تو آپارتمان سایه انداخت. به ندرت شبی می‌گذشت که از این موجود، از این روح، از این امید خانواده ما صحبتی به میون نیاد. اگر هم صحبتی از اون نمی‌شد، فکرش توی چهره پریشان مادرم و چشم‌های هراسان و رفتار معصومانه خواهرم پیدا بود، انگار حکمی بود که دادگاه تقدیر برای محکومیت خانواده وینگ‌فیلد صادر کرده بود...»
مشخصات کتاب:
عنوان: باغ وحش شیشه‌ای
نویسنده: تنسی ویلیامز
مترجم: حمید سمندریان
ناشر: نشر قطره
تعداد صفحه: 106
قیمت: 3500
نوبت چاپ: ششم
این کتاب را می‌توان از فروشگاه کتاب آفتاب واقع در مشهد، چهارراه شهدا، روبه‌روی شیرازی۱۴، پاساژ رحیم‌پور، انتهای پاساژ (با شماره تماس ۰۵۱۱.۲۲۲۲۲۰۴) تهیه نمود.
