جاکتابی

کتاب‌خوانانی هستند که رمان یا به صورت کلی، داستان را کتاب حساب نمی‌کنند چراکه از نظر ایشان یک داستان محتوای فکری خاصی را نصیب خواننده‌نمی‌کند. داستان را تنها ابزاری برای سرگرمی می‌دانند و بس! ما برای ایشان احترامی درخور و برای مطالعات‌شان ارزشی ویژه قائلیم. با این‌همه این نظر هم شاید خوانشی ناقص از تجربه‌ای ناکافی باشد. نمی‌توان سهم داستان‌های قدرتمند از نویسنده‌های بزرگ را در پرورش و به چالش کشیدن اندیشه‌های رسوب کرده در ذهن جامعه نادیده گرفت.

** رمان «بار هستی» یا در واقع «سبکی تحمل‌ناپذیر هستی» از «میلان کوندرا» نویسنده ریزبین و نکته‌شناس کشور چک، این عقیده را که رمان تنها برای سرگرمی است، به چالش می‌کشد. نویسنده با پیروزمندی از پس این نکته برآمده که با ایجاد و حفظ تعلیق تا پایان کتاب، صفحات بسیاری را اختصاص به جراحی و تحلیل خودآگاه و ناخودآگاه شخصیت‌های داستانی‌اش دهد. تا جایی که خواننده داستان، تجربه‌ای بیش از هم‌زیستی با شخصیت‌های داستان پیدا می‌کند و مانند یک روانکاو به فلسفه رفتاری آن‌ها پی می‌برد.

گزاف نیست اگر تنها ۳۰صفحه از این کتاب ۳۳۰ صفحه‌ای را محبوس در زمان و مکان بدانیم و باقی آن را توقف در رفتارهای آشکار و پنهان اشخاص حاضر در داستان. شخصیت‌های اصلی این داستان عباتند از توما و ترزا و سابینا و محل داستان زادگاه نویسنده، یعنی کشور چک است. کشوری که در تهاجم بی‌رحمانه روسیه کمونیستی قرار می‌گیرد و این کتاب در حاشیه پررنگ این اتفاق، تجربه‌ای از شرایط خفقان‌آور آن زمان را بازگو می‌کند.

گرچه سرنوشت توما و ترزا خیلی مانده به پایان کتاب تاحدودی معلوم می‌شود با این‌همه پایان کتاب ضربه‌ای فراموش ناشدنی را به خواننده وارد می‌سازد.

برشی از کتاب:

** «کسی که مدام خواهان ترقی است باید منتظر باشد روزی به سرگیجه دچار شود. سرگیجه چیست؟ ترس از افتادن؟ اما چرا روی بلندی حفاظ‌دار ساختمان هم دچار سرگیجه می‌شویم؟ چون سرگیجه چیز دیگری غیر ترس از افتادن است. در واقع، آوای فضای خالی زیر پایمان ما را به سوی خود جلب می‌کند و تمایل به سقوط –که لحظه‌ای بعد با ترس در برابرش مقاومت می‌کنیم- سراسر وجود ما را فرا می‌گیرد.»