جاکتابی

اندوهِ جنگل ارواح جیغ‌زن

* نقاطی در دنیا هست که ما فقط اسمی از آن شنیده‌ایم و خیلی حساس باشیم می‌دانیم در کدام کشور یا قاره است و چه مدل آب و هوایی دارد! یا نهایتا در فلان زمان فلان جنگ در آن روی داده...همین! خیلی هم که بشر دوست باشیم دل‌مان برای مردم بخت‌برگشته‌اش که در آن جنگ قتل عام شده‌اند می‌سوزد. مثل هیروشیما! مثل ویتنام! مثل فلسطین! اما هیچ‌گاه اندوه انسانی پشت این روی‌داد را درک نمی‌کنیم. یاد آن جمله رعب‌انگیز و تکان‌دهنده «هانس ماگنوس» در مقاله «نگاهی به جنگ‌های داخلی» می‌افتم که: «انسان‌ تنها گونه‌ای است که با برنامه و شوق و علاقه و در ابعاد گسترده برای قتل هم‌نوع خود طرح می‌ریزد، جنگ از عمده‌ترین ساخته‌های اوست.»

* اما ویتنام! آن گوشه‌ای از دنیا که همه می‌دانند زمانی با ‌سربازان آمریکایی دسته و پنچه نرم کرده و آمریکا به خاطر جلوگیری از اشاعه کمونیسم چه آتشی که بین ویتنام شمالی و جنوبی نسوزانده. اما عجیب است! این هم از مظلومیت مضاعف ملتی است که پس از 16 سال جنگ در خاک خود و کشته شدن بیش از 4 میلیون ویتنامی در شمال و جنوب در برابر تنها 58000 آمریکایی، تاریخ‌اش را همان سرباز آمریکایی بنویسد و در تمام کتاب‌ها و فیلم‌هایش مظلومیت و مصائب و زجرهای سربازان آمریکایی به تصویر کشیده شود. بدترین ظلم به ملتی کتمان مظلومیت آن است و بدتر از آن وارونه جلوه دادن آن!!!

* «بائو نینه»، نویسنده رمان «اندوه جنگ» که به گفته منتقدان «اولین اثری است که از منظر نیرو‌های ویتنامی به جنگ نگاه می‌کند»، در 17 سالگی وارد ارتش شد و در شمار ده تنی بود که از میان 500 نفر تیپ بیست و هفتم جوانان که در 1969 به جنگ اعزام شدند جان سالم به در برد. شاید این حضور طولانی در جنگ و لمس آلام و درد‌های عمیق جنگ از نزدیک، رمان او را بی‌نهایت باورپذیر و تلخ کرده است. اگر چه او ادعایی ندارد که همه وقایع رمان را بر اساس واقعیت نوشته اما نمی‌توان اندوه جاری در داستان را تنها زائیده ذهن نویسنده دانست. «نینه» در اندوه جنگ یک سرباز ویتنامی سرخورده را به تصویر می‌کشد که که زندگی او تجسمی است از همه ضربات مهلک جنگ بر پیکره روح انسانی اجتماع، همان که عوارض جنگ می‌نامندش، روانی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ...و بدتر از همه مرگ باورهای انسانی و عاشقانه.